Monitoring domu a prawo. Czy monitoring domu jest legalny? Na co zwrócić uwagę?

W ostatnim wpisie zwróciłem uwagę, że ze względu na wysoką skuteczność i liczne zalety, monitoring wizyjny stał się popularnym sposobem ochrony domu w budowie przed włamaniem. Widok kamer w miejscach publicznych i prywatnych przestał nas dziwić. Czy to jednak oznacza, że monitoring domu jest legalny i możemy instalować go bez ograniczeń i informowania sąsiadów? Co możesz zrobić, aby nie narazić się na konsekwencje prawne? O tym przeczytasz w dzisiejszym artykule. Jeśli nie interesują Cię przepisy prawne, przejdź od razu do drugiej części wpisu, gdzie poznasz wszystkie odpowiedzi na swoje pytania.

Czy monitoring domu jest legalny? Co mówią przepisy?

Polskie prawo nie zabrania właścicielowi nieruchomości instalowania systemów bezpieczeństwa, w tym monitoringu wizyjnego. Nie oznacza to, że zainstalowane kamery nie podlegają pod żadne przepisy. Monitoring w aspekcie prawnym rozpatruje się w kontekście dóbr osobistych osób fizycznych, chronionych przepisami art. 23 i 24 kodeksu cywilnego oraz wynikających z rozporządzenia PE o ochronie danych osobowych – słynnego RODO. Zgodnie z ich brzmieniem dobra osobiste człowieka to jego wizerunek utrwalany przez obiektyw kamery monitoringu, prawo do prywatności i ochrony miru domowego.

Monitoring a RODO

O RODO słyszał już chyba każdy. Najczęściej w kontekście absurdalnych sytuacji, powstałych wskutek braku wiedzy i niezrozumienia przepisów. Przypomnijmy sobie jednak, czym jest i jak wynikające z niego obowiązki wpływają na korzystanie z monitoringu wizyjnego. RODO to skrót od Rozporządzenia Ogólnego o Ochronie Danych Osobowych. Jest podstawowym aktem prawnym regulującym zasady przetwarzania danych osobowych w Unii Europejskiej. W Polsce obowiązuje od 25 maja 2018 roku. Ma na celu ochronę prywatności obywateli oraz zapewnienie przetwarzania danych w sposób bezpieczny i zgodny z prawem. RODO dotyczy wszystkich, którzy przetwarzają dane osobowej na terytorium UE.
Obserwując teren przy pomocy monitoringu wizyjnego, przetwarzasz dane osób, które wchodzą w zasięg działania Twojej kamery. Art. 2 ust. 2 lit. o RODO przewiduje wyjątek. Rozporządzenie nie ma zastosowania, gdy dane osobowe są przetwarzane przez osobę fizyczną w ramach działalności osobistej lub domowej.

„2. Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do przetwarzania danych osobowych:
a) w ramach działalności nieobjętej zakresem prawa Unii;
b) przez państwa członkowskie w ramach wykonywania działań wchodzących w zakres tytułu V rozdział 2 TUE;
c) przez osobę fizyczną w ramach czynności o czysto osobistym lub domowym charakterze;
d) przez właściwe organy do celów zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych lub wykonywania kar, w tym ochrony przed zagrożeniami dla bezpieczeństwa publicznego i zapobiegania takim zagrożeniom.”

Europejska Rada Ochrony Danych w wytycznych nr 3/2019 w sprawie przetwarzania danych osobowych przez urządzenia wideo wskazała czynniki, które należy wziąć pod uwagę przy ocenie charakteru czynności:

„użytkownik monitoringu wizyjnego o charakterze domowym musi rozważyć, czy łączą go jakiekolwiek relacje z osobą, której dane dotyczą, czy skala i częstotliwość monitoringu wskazują na jakąkolwiek działalność zawodową z jego strony, a także potencjalny negatywny wpływ monitoringu na osoby, których dane dotyczą. Obecność któregokolwiek z wyżej wymienionych elementów niekoniecznie sugeruje, że przetwarzanie wykracza poza zakres wyjątku dla gospodarstw domowych: aby to stwierdzić, należy dokonać ogólnej oceny.„

Tyle w teorii, ale…

Co to oznacza dla Ciebie w praktyce? Kiedy monitoring domu jest legalny?

Powód i cel

Najprościej mówiąc: monitoring domu jest legalny, o ile spełnia określone przepisami wymagania. Przede wszystkim instalacja kamer na posesji powinna mieć uzasadniony powód i cel. Na podstawie licznych orzeczeń sądowych należy przyjąć, że monitoring wizyjny jest ostatecznym sposobem ochrony majątku, dlatego celem nie może być wyłącznie Twoja ciekawość 😉 Ale już lęk o własne bezpieczeństwo i potrzeba skutecznej formy ochrony majątku w związku z włamaniami lub kradzieżami w okolicy, stanowi uzasadniony cel.

Prywatność osób trzecich

Ważny jest również kąt ustawienia kamer. Nielegalny monitoring to taki, który narusza prywatność osób trzecich: sąsiadów, gości lub nieznajomych. Jeśli chcesz, żeby Twoje kamery spełniały wymogi prawne, nie możesz obserwować posesji sąsiada bez jego zgody, a Twoje kamery muszą być ustawione tak, aby monitorowały wyłącznie Twoją działkę. Nie mogą obejmować m.in. furtki, podjazdu ani okien sąsiada.

Zdarza się, że umieszczenie kamery w taki sposób jest niemożliwe. Nie oznacza to, że musisz rezygnować z instalacji monitoringu. Wystarczy, że wybierzesz model kamery, który posiada opcję ustawienia stref prywatności.

Konfiguracja stref prywatności czyli sposób na legalny monitoring.

Konfiguracja stref prywatności umożliwia wyłączenie z obserwacji i nagrywania ustalonych obszarów poprzez nałożenie elektronicznej maski. Taki obszar widoczny jest jako czarny prostokąt, którego kształt, wielkość i położenie można precyzyjnie kontrolować. Dzięki systemowi konfigurowalnych stref prywatności można nagrywać obraz z poszanowaniem prawa do prywatności osób trzecich.

Żebyś mógł sobie to łatwiej wyobrazić, zamieściłem poniżej dwa zdjęcia z tej samej kamery. Obraz z lewej strony przedstawia widok bez skonfigurowanej strefy prywatności, a ten z prawej – już po konfiguracji. Na potrzeby tego „eksperymentu” ustawiłem kamerę w taki sposób, by monitorowała znajdującą się obok działkę. Wiesz już, jakie warunki musiałbyś w tej sytuacji spełnić, aby monitoring był legalny. Wyobraźmy sobie sytuację, w której sąsiad nie wyraził zgody na nagrywanie. Pozostaje Ci zatem obniżyć kąt ustawienia kamery. W ten sposób nie widziałbyś pełnego obrazu z drogi, prowadzącej bezpośrednio do budynku i samochodu. Identyfikacja osób poruszających się po ścieżce stałaby się niemożliwa, a w zamian miałbyś lepszy widok na rabatę ogrodową 😉 Mija się to zupełnie z celem obserwacji – ochroną majątku, dlatego najlepszym rozwiązaniem jest ustawienie stref prywatności.

Monitoring stref publicznych a RODO.

Konfiguracja stref prywatności sprawdza się również w przypadku monitorowania stref publicznych. Przepisy dopuszczają możliwość monitorowania drogi publicznej lub chodnika bez żadnego pozwolenia, ale tylko wtedy, gdy właściciel ma istotny powód. Gdy Twoje kamery obejmują przestrzeń publiczną stajesz się administratorem danych osobowych przechodniów i jesteś zobowiązany do tego, by przetwarzać je zgodnie z RODO. Co to znaczy i na co zwrócić uwagę? Jako administrator danych:

Pytania i odpowiedzi.

Kiedy montaż kamer wymaga pozwolenia od sąsiadów?

Tylko wtedy, gdy zasięg kamer wykracza poza granice Twojej działki i obejmuje jakikolwiek fragment posesji sąsiadów. W takiej sytuacji należy ich o tym poinformować i poprosić o zgodę na nagrywanie. Jeśli sąsiedzi odmówią, zobowiązany jesteś do zmiany ustawienia kąta kamery tak, aby obejmowała tylko Twoją działkę. Dalsze nagrywanie sąsiadów może mieć konsekwencje prawne.

Co grozi za nagrywanie bez zgody?

Nagrywanie terenu należącego do sąsiadów bez ich zgody jest niezgodne z prawem i może prowadzić do odpowiedzialności karnej lub cywilnej. Gdy dochodzi do naruszenia dóbr osobistych sąsiedzi mogą podjąć działania zarówno w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego i karnego, jak również RODO. Nie warto ryzykować, bo sądy przeważnie stają po stronie pokrzywdzonych, a kara może obejmować: grzywnę, ograniczenie wolności lub pozbawienie wolności do lat 2, a także zadośćuczynienie finansowe dla osoby, której prywatność została naruszona (akty prawne UODO).

Czy trzeba informować gości o tym, że w domu znajduje się monitoring?

Tak. Zgodnie z prawem o ochronie danych osobowych, powinieneś poinformować gości, że na terenie Twojej działki znajduje się monitoring wewnętrzny lub zewnętrzny. Możesz to zrobić poprzez wywieszenie tablicy informacyjnej w widocznym miejscu. Musisz pamiętać, że zebrane nagrania nie mogą być wykorzystywane w sposób naruszający prywatność. Nie możesz więc umieścić kamery w łazience lub sypialni.

Gdzie zgłosić nielegalny monitoring?

Jeśli czujesz, że Twoje dobra osobiste zostały naruszone możesz złożyć skargę do Prezesa UODO lub złożyć pozew w sądzie. Warto wcześniej skontaktować się z właścicielem monitoringu. Błędne ustawienie kamer jest niestety częstym zjawiskiem, ponieważ wielu właścicieli wciąż nie zdaje sobie sprawy z wymogów przepisów prawa w tym zakresie. Czasem zwykła rozmowa z sąsiadem i podzielenie się z nim swoimi obawami wystarczą.

Podsumowanie.

Monitoring domu jest legalny, pod warunkiem, że obserwujesz teren własnej działki oraz robisz to w uzasadnionym celu. Zdarza się, że ustawienie kamer w taki sposób jest niemożliwe, a czasem bywa wręcz bezcelowe. W takiej sytuacji, polecam Ci stosowanie kamer z opcją konfiguracji stref prywatności. Masz wtedy pewność, że działasz zgodnie z przepisami, nie rezygnując z korzyści. Nie ma wątpliwości, co do tego, że kamery na posesji zwiększają poziom bezpieczeństwa i stają się skutecznym narzędziem do ochrony przed przestępcami. Nagrania mogą pomóc też w ustaleniu sprawców szkód oraz są dowodem podczas roszczenia o wypłatę odszkodowania z polisy ubezpieczeniowej. Dlatego warto je stosować, a montaż monitoringu zlecić sprawdzonej firmie, która zwróci uwagę na różne aspekty. Masz wtedy pewność, że doradzi rozwiązania dobrane do Twojej sytuacji. A gdybyś takiej szukał to pamiętaj o nas!